Dzisiaj chciałbym wspomnieć o jednym z największych mostów Rzeszy Niemieckiej, który jednocześnie był do końca XIX wieku był najdłuższym mostem na ziemiach polskich. Chodzi o most konstrukcji kratownicowej na rzece Wisła, który łączył Rzeszę Niemiecką z Prusami Wschodnimi w pobliżu Bydgoszczy.
Most ten stanął w miejscu przeprawy znanej od najdawniejszych czasów. Tu znajdowały się dogodne warunki do kontroli ruchu na rzece, tu odbywały się kontrole celne i pobierano opłatę podatku wodnego - tak zwany "fordon". W miarę upływu czasu powstała tu niewielka osada FORDON, która dość szybko przekształciła się w osiedle na przedmieściu Bydgoszczy.
Lokalizacja miejsca poboru podatku wodnego - tzw. fordonu, przedmieścia Bydgoszczy
http://www.wyszogrod.bydgoszcz.pl/gfx/fordon/b_patrymonia.jpg
Załoga przepływającego rzeką statku miała obowiązek zacumować przy brzegu, poddać się kontroli i opłacić podatek wodny (XVI-XIX w.) - tzw. "fordon". W 1891 roku podjęto decyzję o budowie mostu według projektu prof. Georg Christoph Mehrtens. Początkowo planowano przęsła o długości 100 m, jednak ostatecznie wykonano pięć przęseł stumetrowych bezpośrednio nad korytem rzeki i 13 przęseł długości 62 m nad obszarem zalewowym.
Most fordoński (1891-1893), http://www.wyszogrod.bydgoszcz.pl/gfx/zakole/b_przeksztalcenia9.jpg
Most pozwolił na przeprowadzenie linii kolejowej (szer. 4,2 m) oraz połączenia drogowego (6,6 m), które były oddzielone od siebie stalową kratą. Część drogową stanowiła nawierzchnia drewniana a nocą most był oświetlony światłem naftowym.
Ilustracja przedstawia przęsła nad częścią zalewową w okresie ich wznoszenia, w dali przęsła długości 100 m przewieszone ponad korytem rzeki, http://bi.gazeta.pl/im/5e/fc/d7/z14154846Q.jpg
Ufortyfikowany wjazd na most, http://www.wyszogrod.bydgoszcz.pl/gfx/fordon/most2.jpg
Po przywróceniu niepodległości Polski częściowy zarząd nad mostem przejęty został w 1920 roku przez Dyrekcję Okręgową Kolei Państwowych w Gdańsku. W dniu 2 września 1939 roku doszło do eksplozji ładunków wybuchowych zamocowanych na wypadek wojny. Z chwilą wycofania się ddziałów polskich dokonały one wysadzenia mostu w celu utrudnienia przejazdu niemieckiemu agresorowi. Strącone zostały przęsła nad korytem Wisły.
W czerwcu 1941 strona niemiecka ukończyła odbudowę mostu i przywróciła komunikację nad rzeką. Odbudowana część została wyposażona w nawierzchnię kamienną w miejsce pierwotnej - drewnianej. Jednak w styczniu 1945 wycofujące się przed frontem sowieckim oddziały niemieckie wysadziły most definitywnie niszcząc przeprawę w części nadwodnej. Uszkodzoną przperawę zastąpił most tymczasowy wybudowany przez saperów. Jednak zniszczenia wojenne były zbyt wielkie, aby przeprawa była czynna. Połączenie kolejowe zostało zlikwidowane. Do przywrócenia funkcjonowania mostu trzeba było czasu na budowę zupełnie nowego mostu. Zachowane przęsła w części zalewowej zostały zdemontowane i posłużyły jako materiał konstrukcyjny nowych mostów lub do odbudowy mostów zniszczonych działaniami wojennymi. Przęsła wykorzystano przy budowie mostów w Zosinie nad Bugiem, w Dorohusku koło Chełma, w Jarosławiu nad Sanem i Rybołach (wiadukt drogowy), w Czarnkowie na Noteci oraz w Brzegu nad Odrą (tu kratownica z Fordonu zastąpiła zniszczony most istniejący już wcześniej).
Przebudowa uszkodzonej przeprawy w Fordonie trwała 6 lat i nowy technicznie most został oddany 22 lipca 1956 roku. Wymieniono na nowe filary mostu w części zalewowej, skrócono jego długość o około 300 metrów, w części korytowej wykorzystano istniejące filary. Część przeprawy wcześniej na filarach zastąpił wał ziemny. Takie skrócenie było możliwe nie tylko z uwagi na wytrzymałość gruntu, ale też i z uwagi na zwężenie się koryta Wisły w stosunku do tej sprzed ponad stu lat.
Fragment przeprawy mostowej, widok współczesny, http://fotoforum.gazeta.pl/photo/4/ii/xg/vb7c/71a1jWW1kGleQ4gCpB.jpg
W maju 2008 na patrona mostu wybrano Rudolfa Modrzejewskiego (1861-1940), polskiego i amerykańskiego konstruktora - inżyniera i budowniczego linii kolejowych oraz mostów, pioniera w budowie mostów wiszących.
W 1973 roku Fordon przyłączono do Bydgoszczy, od tego czasu most znajduje się w granicach miasta. Mmimo, że po przebudowie został poszerzony o ponad 1 metr w części drogowej, nadal jest zbyt wąski z uwagi na przepustowość nie nadążającą za potrzebami współczesnego natężenia ruchu drogowego. Ma bardzo bogatą historię i międzynarodową tradycję.
Myślę, że warto będzie wspomnieć dalsze dzieje jego przęseł tworzących nowe mosty w kilku różnych rejonach Polski.
